Nhìn lại năm qua: Lại một năm bùng nổ của các thương hiệu đồng hồ độc lập

Dịch từ bài viết của tác giả Logan Baker từ Hodinkee.

Logan Baker đã tóm tắt lại một năm 2022 náo nhiệt nhất, quyến rũ nhất, và chúc mừng một phần của nền công nghiệp đồng hồ bùng nổ theo những cách sáng tạo nhất.

Ảnh bìa là mẫu đồng hồ Sylvain Pinaud Origine được minh hoạ bởi Andy Gottschalk.

Theo những gì tôi được biết, nơi hấp dẫn nhất của thế giới đồng hồ cơ khí là vùng đất của những nhà chế tác độc lập. Là nơi phong phú và mang tính thuyết phục nhất của thú vui đồng hồ cũng như toàn bộ nghành công nghiệp. Là về những cá nhân thay vì tập thể, về cá tính riêng thay vì những thông cáo báo chí, và đặc tính quan trọng nhất luôn là sự tinh xảo của người nghệ nhân.

Nhưng “chế tác đồng hồ độc lập” chính xác nghĩa là gì ? Những người hiểu biết sẽ nhanh chóng đưa ra câu trả lời, vâng, Audemars Piguet, Patek Philippe, và thậm chí cả Rolex, về lý thuyết họ đều là những nhà “chế tác đồng hồ độc lập”, và không ai trong số những công ty nói trên nói có với việc cổ phần hoá. Với quan điểm cá nhân của tôi, chế tác đồng hồ độc lập, ngày nay, đều phải có cách tiếp cận toàn diện hơn với nghệ thuật chế tác đồng hồ, thứ dẫn dắt những nghệ nhân tài năng ngồi vào bàn làm việc.

Chiếc Rexhep Rexhepi Chronomètre Contemporain II thân vỏ platinium với mặt số grand feu enamel màu đen. Ảnh: Masaharu Wada

Một công ty đồng hồ độc lập thường được lãnh đạo bởi thế hệ sáng lập đầu tiên, dưới sự quản lý của một nghệ nhân đồng hồ hoặc một doanh nhân, những người mà tên tuổi của họ sẽ được tìm thấy trên mặt số đồng hồ do họ tạo ra. Hoạt động của những nhà chế tác đồng hồ độc lập sẽ ưu tiên cách tiếp cận với quy mô nhỏ - sản lượng hàng năm có thể sẽ chỉ nằm trong khoảng một con số, hàng tá, hàng trăm hoặc năm chữ số nhỏ. Nhưng đâu đó sẽ luôn có những sự khan hiếm tự nhiên đối với một vài mẫu đồng hồ đặc biệt, đơn giản vì trình độ chế tác cũng như số lượng ít ỏi nhân lực tham gia vào quá trình phát triển và sản xuất, so với những nhãn hiệu lớn hoặc thương hiệu thuộc tập đoàn. Chế tác đồng hồ độc lập thường là nơi phô diễn những đột phá của nghành công nghiệp – trong thiết kế, trong trình độ chế tác thủ công, và trong truyền thông. Không có thứ gì được tạo ra bởi một hội đồng và từng quyết định đều có thể sẽ dẫn tới những rủi ro lớn.

Nếu bạn đã phát mệt với việc phải đọc hay nghe tới một thương hiệu hay những chiếc đồng hồ suốt ngày, lặp lại liên tục, thì đây là lúc bạn nên tìm tới “hang thỏ” của những hãng đồng hồ độc lập và khám phá những sáng tạo phi thường của họ được trình diễn. Và bây giờ chính là thời điểm hoàn hảo.

Kari Voutilainen Vingt-8 20th Anniversary độc bản. Ảnh: Atom Moore

Càng ngày có nhiều người quan tâm đến đồng hồ hơn trước, có nghĩa là càng ngày càng có nhiều nhà sưu tập tiềm năng có thể hỗ trợ cho những sáng tạo và những nghệ nhân đứng sau mỗi thương hiệu. Và điều đó, đối với tôi, đơn giản là đồng hồ độc lập đang hấp dẫn hơn rất nhiều so với chính họ trong thế kỷ này. Bạn cần phải biết nên tìm kiếm ở đâu, và bạn có thể bắt đầu ngay từ bây giờ.

Tôi đã soạn ra một bản tổng hợp ngắn gọn một vài những cái tên xuất sắc nhất, lý thú nhất, và những mẫu đồng hồ hấp dẫn nhất của những thương hiệu đồng hồ độc lập năm 2022. Một vài mẫu đồng hồ có thể bạn đã biết, một số có thể chưa từng nghe tới, nhưng chúng đều rất đặc biệt – và nếu tôi có bỏ lỡ những mẫu đồng hồ độc lập mà bạn rất thích, hãy cho tôi biết phía dưới phần bình luận.

Đỉnh của đỉnh

The Big Winner: Tôi nên bắt đầu từ trên xuống nhỉ ? Năm nay không có mẫu đồng hồ nào khiến tôi thoả sức nghiên cứu và viết về nó nhiều hơn mẫu đồng hồ chronograph đầu tiên của MB&F. Nhưng bạn cũng không nhất thiết phải tin tôi – Mẫu LM Sequential EVO cũng vừa mới thắng giải nhất tại GPHG vào tháng trước.

MB&F LM Sequential EVO. Ảnh: James K./@waitlisted

Thứ làm cho mẫu đồng hồ này trở nên độc nhất chính là hai bộ chronograph hoạt động và hiển thị độc lập, điều khiển qua hai bộ nút bấm ở cả hai bên hông thân vỏ, hai cơ chế riêng biệt tích hợp vào cùng một bộ máy, cùng một bộ dao động duy nhất. Việc tích hợp hai bộ chronograph riêng biệt trên cùng một chiếc đồng hồ cho phép bổ sung tất cả các chức năng đo đạc thời gian. Bạn có thể sẽ nghĩ ngay là, “Nghe có vẻ hợp lý. Nhưng tại sao trước đây không ai làm điều này ?”. Vâng, chỉ là bởi vì cực kỳ, cực kỳ khó để làm. Cơ chế này đã khiến Stephen McDonnell, thợ đồng hồ thiên tài từ Bắc Ai-len, được MB&F mời để phát triển bộ máy, tiêu tốn hết hơn bốn năm để biến ý tưởng cho chiếc Sequential Chronograph trở thành hiện thực. Kết quả của việc nghiên cứu này cần được xem xét và rồi ghi nhận – bạn có thể đọc thêm bài viết chuyên sâu bằng tiếng Anh tại đây và đây.

Grönefeld 1941 Grönograaf. Ảnh: Grönefeld

No Gröning Allowed: Tất cả đều lên chung chuyến tàu chronograph ! MB&F không phải là hãng độc lập duy nhất ra mắt một mẫu đồng hồ chronograph đặc biệt trong năm nay. Mẫu đồng hồ Grönograaf của anh em Grönefeld, có trụ sở tại Hà Lan, lần thử sức đầu tiên của công ty trên một mẫu đồng hồ chronograph. Và với những gì Grönefeld đã làm, thực sự có rất nhiều cơ chế cơ khí đáng khâm phục, đặc biệt là việc sử dụng bộ điều tiết ly tâm lộ ra trên mặt số. Còn bộ máy ? Nói đơn giản là nó thực sự gây choáng.

Rexhep Rexhepi Chronomètre Contemporain II. Ảnh: Masaharu Wada

Những tay súng trẻ (đồng hồ ba kim): Bộ ba chiếc đồng hồ của ba nhà chế tác độc lập trẻ tuổi đã dính chặt vào suy nghĩ của tôi suốt cả năm, mỗi chiếc đều mang tới cá tính độc đáo và cách tiếp cận khác biệt tới yếu tố đơn giản nhất của đồng hồ cơ khí: đó là đồng hồ ba kim. Mẫu Chronomètre Contemporain II của Rexhep Rexhepi đã tập hợp lại tất cả những thứ nguyên bản chiếc phiên bản tiền nhiệm đạt giải Chronomètre Contemporain và cải tiến thêm với bộ máy kim giây giật (deadbeat seconds) và bộ vỏ chế tác bởi Jean-Pierre Hagmann. Ở phía còn lại, mẫu Raúl Pagès Régulateur à Détente RP1 được ra mắt từ đầu năm nay. Tôi biết không chỉ có mình tôi xem lại bức tranh toàn cảnh vài lần mỗi tháng. Và cuối cùng, một gương mặt mới là Sylvain Pinaud đã ra mắt mẫu đồng hồ thứ hai của họ trong năm nay với tên gọi Origine. Ngay lập tức nó đã thu hút sự chú ý của báo chí, các nhà sưu tập tham dự AHCI tổ chức tại Geneva năm nay, cùng thời điểm với Watches & Wonders.

Raúl Pagès Régulateur à Détente RP1. Ảnh: James K./@waitlisted

Sylvain Pinaud Origine. Ảnh: Sylvain Pinaud

Bàn tay ma thuật của Moser: tôi thực sự đã rất ngạc nhiên với những mẫu đồng hồ mới của H. Moser & Cie. trong suốt năm 2022. Công ty có trụ sở tại Schaffhausen đã có những sản phẩm mới tuyệt vời trong mỗi quý, khiến mọi người không ngừng chú ý và bàn tán – và chủ đề luôn là chất lượng của chiếc đồng hồ, chứ không bao giờ là những chiêu trò quảng cáo hay đạo nhái. Hãy xem Cylindrical Tourbillon, mẫu Streamliner Tourbillon Vantablack vỏ vàng hồng, hay mẫu đồng hồ hợp tác với thương hiệu thời trang đường phố Undefeated.

H. Moser & Cie. Cylindrical Tourbillon. Ảnh: Tiffany Wade

Cú hit: Vianney Halter đã có một cú mic-drop thực sự vào mùa xuân sau khi ra mắt chiếc La Resonance – một mẫu đồng hồ mới toanh áp dụng hiện tượng cộng hưởng, ý tưởng mà Halter đã ấp ủ trong phòng thí nghiệm của ông đặt tại một vùng quê Thuỵ Sỹ. Urwerk cũng đã kỷ niệm 25 năm bằng một sự tái hiện đầy cảm hứng từ cơ chế đĩa giờ vệ tinh của họ (có ai thích Star Trek không ?).

Vianney Halter La Resonance. Ảnh: Janosch Abel

F.P. Journe Vagabondage. Ảnh: Tiffany Wade

Kari Voutilainen và De Bethune cùng tròn 20 năm thành lập vào năm 2022. Voutilainen kỷ niệm bằng mẫu Vingt-8 độc bản, còn De Bethune đã làm điều hoàn toàn bất ngờ bằng việc giới thiệu dự án Sensoriel Chronometry, là một cách tiếp cận hoàn toàn mới đối với dịch vụ bespoke khi tặng những khách hàng sở hữu mẫu DB28GS Grand Bleu cơ hội nhận gói tinh chỉnh hoạt động của đồng hồ để phù hợp nhất với lối sống cá nhân của họ. Đáng chú ý cũng phải kể đến F.P. Journe khi ra mắt mẫu Vagabondage mới trong năm nay – một điều không thường xuyên diễn ra.

Những cái tên mới đáng nhắc đến

Ngôi sao đang lên: Một số gương mặt mới tham gia vào ngành đồng hồ đã thực sự sải bước nhanh trong năm nay. Trilobe, hãng đồng hồ trẻ, thiết kế không dùng kim mà nhóm Hodinkee đã rất yêu thích trong suốt sự kiện Watches & Wonders (đến nỗi mà Trilobe có mặt trên shop của Hodinkee không lâu sau đó), là cái tên sau cùng. Thương hiệu tới từ Pháp này cũng đã nắm thứ hạng cao ở hạng mục Petite Aiguille (đồng hồ giá dưới $ 10,000 ấn tượng nhất) tại GPHG cùng mẫu Nuit Fantastique Dune.

Trilobe Nuit Fantastique Dune. Ảnh: Atom Moore

Từ Paris tới Los Angeles: tôi đã tìm thấy phiên bản đồng hồ tourbillon mới nhất của Théo Auffret, mẫu Tourbillon Grand Sport, thực sự ấn tượng. Nghệ nhân 27 tuổi từ Paris đã duy trì nghệ thuật chế tác đồng hồ truyền thống của Pháp (hậu duệ của Breguet), nhưng đã làm mới nó theo cách rất thấu đáo, nhờ vào cả sự tôn trọng đối với các tiền bối cũng như hình ảnh của một nghệ nhân trẻ thế kỷ 21. Với mức giá có sự khác biệt lớn, tôi nghĩ cũng đáng để tham khảo bài viết của chúng tôi về sáng tạo đầu tay của David Nagan, một tổ chức tại Los Angeles vừa mới thành lập năm nay và đứng đầu bởi nhà sáng lập Aren Bazerkanian. Anh ấy có một kế hoạch lớn trong tương lai.

Theo Auffret Tourbillon Grand Sport. Ảnh: Theo Auffret

Thời điểm tới cái chết – Hoặc không thực sự như thế: Năm nay, phù thuỷ đồng hồ Dominique Renaud (thuộc Renaud & Papi danh tiếng) kết hợp với nhà chế tác trẻ Julien Tixier và Dr. Benoît Dubuis, chủ tịch của một tổ chức phi lợi nhuận với cái tên Inartis, với mục đích hỗ trợ những sáng tạo mới trong công nghệ và khoa học đời sống. Ba người cùng nhau tạo ra mẫu đồng hồ Tempus Fugit – một chiếc đồng hồ đeo tay có khả năng tiên đoán trước được ngày bạn sẽ qua đời.

DRT Tempus Fugit. Ảnh: DRT

Khi mua chiếc đồng hồ này (có giá 380.000 Euro, tương đương 9,6 tỷ Đồng), khách hàng sẽ được yêu cầu cung cấp một số thông tin cá nhân, kèm theo nhưng không bắt buộc đối với mẫu DNA, tiểu sử gia đình, và một số thói quen cá nhân. Sử dụng dữ liệu đó, một bản dự báo về cuộc sống sẽ được tạo ra bởi những nhà khoa học và bác sĩ tại Inartis Foundation. Sau đó, dựa trên bản báo cáo này, chiếc đồng hồ sẽ được tinh chỉnh độc lập và duy nhất với bộ lịch vạn niên cá nhân hoá đếm ngược tới thời điểm cái chết được dự báo trước. Tôi nghĩ rằng, liệu có thứ gì tiện lợi hơi việc theo dõi thời gian còn lại của bản thân mình ?

Smells Like Team Spirit: Mẫu Lyrique Étude N°1, theo một cách khác, được sinh ra hoàn toàn dưới tinh thần hợp tác của một nhóm các nhà sưu tập gạo cội cùng những người yêu đồng hồ trên khắp thế giới. Năm mươi mốt nhà sưu tập, đến từ 16 quốc gia, trên khắp năm châu, tập hợp lại để tạo ra một chiếc đồng hồ phù hợp với mong muốn của họ, sử dụng các thành phần từ các nhà chế tác tốt nhất mà nền công nghiệp đồng hồ Thuỵ Sỹ có thể tạo ra.

Lyrique Étude N°1. Ảnh: Lyrique

Agenhor đã phát triển một cỗ máy lên cót tay quyến rũ cho chiếc đồng hồ. Voutilainen & Cattin làm ra bộ vỏ thép kích thước 38mm x 9,75mm tuyệt đẹp, mượt mà, với càng hình giọt lệ. Fiedler tạo ra bộ kim mắt ngỗng, và Metalem chế tác mặt số tráng men. Chỉ 70 chiếc đồng hồ được tạo ra, với mức giá dưới 10.000 Franc Thuỵ Sỹ. Tôi cho rằng Lyrique Étude N°1 là chiếc đồng hồ tuyệt đẹp (mặc dù phải thừa nhận rằng tôi chưa được cầm nó trên tay), và tôi nghĩ ý tưởng đằng sau chiếc đồng hồ là một ví dụ tuyệt vời cho việc những nhà sưu tập và đam mê đồng hồ ở thế kỷ 21 có thể ngồi lại với nhau và tạo ra thứ gì đó thực sự đặc biệt. Tôi cũng chưa thể tưởng tượng ra được quy mô và chất lượng sẽ ra sao trong 5 đến 10 năm tới.

Mùa trở lại: Chúng tôi cũng đã chào đón sự trở lại của một vài thương hiệu và cá nhân trong năm nay đã đóng cửa trong thời gian ngắn hoặc bước ra khỏi ánh đèn sân khấu, cả trong và trước đại dịch COVID-19. Thương hiệu tiên phong HYT đã có một sự trở lại ấn tượng, dưới sự lãnh đạo của Davide Cerrato, cựu giám đốc Tudor và Montblanc.

HYT Hastroid Supernova Blue. Ảnh: HYT

Hautlence Linear Series I. Ảnh: Hautlence

Hautlence, một công ty kì lạ và là anh em với H. Moser, đã thức tỉnh sau một giấc ngủ đông ngắn, trong sự kiện Geneva Watch Days vừa diễn ra vào tháng Tám. Và cả Gerd-Rüdiger Lang, người đàn ông bát tuần và là biểu tượng thập niên tám mươi, người đã sáng lập, dẫn dắt, và sau đó bán thương hiệu Chronoswiss, đã trở lại hoành tráng trong mùa hè này với sự ra mắt của Lang 1943, một thương hiệu đồng hồ mới mà ông đồng lãnh đạo cùng với nhà doanh nhân Georg Bartkowiak.

Một vài tin tức đáng chú ý, và những màn ra mắt khác

Greubel đang trỗi dậy: Sẽ luôn có những câu chuyện mà chúng ta đã bỏ lỡ hoặc không được biết đến rộng rãi. Một trong những tin tức mà tôi rất thất vọng vì không thể toàn tâm toàn ý thực hiện trong năm 2022, là bài viết chuyên sâu về việc Greubel Forsey đã âm thầm phát triển lớn mạnh như thế nào cùng chiến lược với tầm nhìn ổn định và lâu dài của họ. Một trong những bước đi lớn của họ về mặt thương mại trong năm nay, điển hình, là việc mua lại 20% công ty từ tập đoàn Richemont, những người đã mua cổ phẩn từ năm 2006. Vậy là năm 2022, Greubel Forsey đã 100% nằm trong tay, thuộc sở hữu của Robert Greubel và Stephen Forsey, cũng như vị CEO vừa được bổ nhiệm, Antonio Calce.

Greubel Forsey Tourbillon 24 Secondes Architecture. Ảnh: James K./@waitlisted

Đầu mùa thu, tôi có dịp ngồi với Calce trong khoảng một tiếng đồng hồ trong khi anh ấy chia sẻ về kế hoạch của công ty trong vài năm tới. Để tóm tắt câu chuyện, họ đã thuê và bố trí một toà nhà mới tại xưởng sản xuất ở La Chaux-de-Fonds, để tăng sản lượng hàng năm mà không hạ thấp tiêu chuẩn chất lượng đầu nghành của họ. Mức giá bình quân của đồng hồ sẽ hạ xuống đôi chút (nhưng bạn cũng đừng lo, vẫn ở mức sáu con số), và cách tiếp cận với bán lẻ của Greubel cũng sẽ thay đổi hoàn toàn (nghĩa là ít cửa hàng uỷ quyền và các boutique của thương hiệu hơn ở các thị trường lớn). Cũng sẽ có những sự nâng cấp về mặt thẩm mỹ trên những chiếc đồng hồ xuất hiện dần dần trên catalogue. Có rất nhiều việc để làm, nhưng Calce đã có lộ trình rõ ràng – bạn đã có thể được thấy sự định hình từ những màn ra mắt của Greubel Forsey trong năm 2022, bao gồm mẫu Double Balancier Convexe, mẫu Tourbillon 24 Secondes Architecture, và mẫu GMT Balancier Convexe.

Màn hợp tác đậm chất Anh: Garrick Watch Company và Fears là hai trong số những thương hiệu Anh Quốc thú vị nhất hiện nay. Fears được điều hành bởi quý ông đứng đắn Nicholas Bowman-Scargill, người đã tái khởi động sự nghiệp chế tác đồng hồ của gia đình vào năm 2016 sau khi bị buộc phải đóng cửa từ 1976. Garrick, mặt khác, ra đời từ 2014 và ngày nay là một trong số hiếm hoi những công ty Anh Quốc đang theo đuổi nghệ thuật chế tác thủ công thực sự.

Fears Garrick. Ảnh: Fears

Hai công ty có màn kết hợp đầu năm nay với mẫu đồng hồ sản xuất hạn chế, mang cảm hứng thiết kế từ lịch sử lâu đời của Fears và bộ máy lên cót tay độc quyền của Garrick, với bánh xe cân bằng free-sprung cỡ lớn lộ ra trên mặt số và được làm từ hợp kim đặc biệt của riêng Garrick với tên gọi Sircumet. Trong khoảng 20.000 USD, chắc chắn là nó không hề rẻ - nhưng đặt cạnh những cái tên thủ công Anh Quốc là Roger Smith và Charles Frodsham, Fears × Garrick là một sự so sánh đầy cạnh tranh.

Ngầu và cơ chế phức tạp: Những nhà chế tác độc lập rất yêu thích cơ chế phức tạp. tôi nghĩ đó là một phần của sự tự do trải nghiệm những cơ chế cơ khí và thiết kế, không có áp lực từ các cổ đông đè lên vai họ, không có các hạn chế thời gian, năng lượng, và chi phí của họ. Sau đây là một vài cái tên độc lập mà tôi thích nhất trong năm qua mà chúng ta không may bỏ lỡ trên trang tin tức.

Mẫu Ming 37.04 là một mẫu đồng hồ monopusher chronograph kỷ niệm 5 năm thành lập thương hiệu từ Malaysia. Và nó không chỉ là monopusher chronograph – cỗ máy bên trong là cỗ máy từ những năm 1990 của Denis Flageollet (từ De Bethune ngày nay) và François-Paul Journe đã cùng làm việc tại Cartier trước khi họ bắt đầu việc kinh doanh của riêng họ.

Ming 37.04. Ảnh: Ming

Habring² × Massena LAB Chrono Felix Perpetual. Ảnh: Massena Lab

Habring² cũng đã ra mắt một số mẫu đồng hồ tuyệt vời trong năm nay. Nhưng có lẽ đẹp nhất là Chrono Felix Perpetual, một chiếc đồng hồ lịch vạn niên kết hợp chronograph trong bộ vỏ 38,5mm cực kỳ đáng yêu, hợp tác với Massena Lab. Mẫu Parmigiani Fleurier Tonda PF GMT cũng rất đáng được tôn vinh trong hạng mục này. Và cuối cùng, Laurent Ferrier cũng vừa mới công bố phiên bản mới rất hấp dẫn của mẫu Classic Traveller với mặt số thiên thạch dành riêng cho thị trường Bắc Mỹ. Chiếc Traveller dủ không phải có cơ chế hay thiết kế mới (thậm chí chúng tôi còn có phiên bản đặc biệt riêng), nhưng mẫu mới nhất thực sự rất đẹp.

Kỳ lạ và tuyệt diệu: Vâng, đã đến đoạn tôi thích nhất. Tôi thích những thứ kỳ lạ. Ý tôi là, khi bạn thấy một mẫu đồng hồ kiểu dành cho năm 2022 như Ressence Type 8C, có phải hai từ đầu tiên nảy trong đầu bạn là “ngầu” và “lạ” không ? Và cả trải nghiệm của Armin Strom về cơ chế lịch ngày trên mẫu Orbit – có phải rất hoang dã ? Ai có cùng suy nghĩ như tôi không ?

Armin Strom Orbit. Ảnh : Atom Moore

Moritz Grossmann × Atom Moore Silver-Plated By Friction 37. Ảnh: Atom Moore

Và mẫu đồng hồ độc lập cuối cùng chúng tôi liệt kê là sự kết hợp tuyệt vời của Moritz Grossmann cùng với nhiếp ảnh gia Atom Moore vừa mới ra mắt tháng Mười. Nhiếp ảnh gia từ New York (và đồng thời có nhiều đóng góp cho Hodinkee) sử dụng bộ vỏ 37mm từ nhà chế tác Đức và mặt số “bạc mạ bằng ma sát” là điểm bắt đầu cho việc sáng tạo ra hoạ tiết “phân tử bùng nổ”, thứ đã mang tới sự sống cho mặt số đồng hồ và gợi ý về lời mời gọi về trường phái chế tác Teutonic cổ điển. Kỳ là là điều tốt. Và chế tác đồng hồ độc lập luôn luôn tuyệt vời.